Przeciwnicy konopi często jako argument przeciwko spożywaniu produktów z tej rośliny wskazują niekorzystne oddziaływanie na pamięć i koncentrację. Osoby, które często spożywają marihuanę są postrzegane jako zapominalskie i roztargnione. Co na temat tego twierdzą naukowcy? Czy rzeczywiście marihuana wpływa na pamięć? W jaki sposób?

Zacznijmy od początku.

Wyjaśnimy więc w kilku żołnierskich słowach, czym jest pamięć. Otóż jest to sprawność umożliwiająca gromadzenie, a następnie odtwarzanie informacji, wrażeń i skojarzeń. Tylko tyle. Albo aż tyle.

Gdyby nie pamięć nie potrafilibyśmy trafić do domu po powrocie z pracy. Nie wiedzielibyśmy, jak nazywa się nasz partner, gdzie dziecko chodzi do przedszkola, albo codziennie musielibyśmy na nowo uczyć się jak trzymać łyżeczkę do zupy.

Gra więc sporą rolę w naszym życiu.

Jakie są rodzaje pamięci?

Pamięć jest niezwykle złożonym, ale i dynamicznym procesem, w który zaangażowany jest ośrodkowy układ nerwowy. Pamięć dzielimy na 2 rodzaje:

• Pamięć krótkotrwałą;
• Pamięć długotrwałą.

Każdy z nich odpowiedzialny jest za nieco inny system zapamiętywania, co oczywiście wyjaśnimy poniżej.

Marihuana i pamięć krótkotrwała

Pierwszy rodzaj pamięci – krótkotrwały zwany jest także pamięcią roboczą. Jest to nic innego jak zdolność do zapamiętywania bieżących informacji. Najprostszym przykładem, aby sprawdzić, jak bardzo jest u nas rozwinięta to spojrzeć na ciąg cyfr (np. nieznany numer telefonu, czy numer konta bankowego) i powtórzyć go po 20-30 sekundach.

W procesie pamięci krótkotrwałej bierze udział część mózgu, która nazywa się fachowo hipokamp. Impulsy elektryczne w tym miejscu są zmieniane na neuroprzekaźniki i dalej przekazywane neuronom. Dane zostają przetwarzane i przekazywane do kory mózgowej, gdzie znajduje się ośrodek pamięci długotrwałej.

Pamięć robocza może ulec uszkodzeniu np. pod wpływem silnych impulsów lub na skutek zanikania komórek hipokampa, co dzieje się w przypadku m.in. choroby Alzheimera.

Tak zwany haj, który obserwujemy zaraz po spożyciu odpowiedniej ilości marihuany jest efektem aktywowania receptorów CB1 w mózgu przez THC. W tym czasie inaczej odczuwa się wrażenia zmysłowe, czas ulega zakrzywieniu i skupiamy się na chwili obecnej. To sprawia, że jej spożywanie może być bardzo korzystne np. dla osób borykających się z zespołem stresu pourazowego.

Jedyną kwestią, co do której większość naukowców jest ze sobą zgodna to fakt, że THC może znacząco zaburzać pamięć krótkotrwałą – przynajmniej przejściowo.

W jednym z badań przeprowadzonych w 2020 r. stwierdzono, że dawka 15 mg THC może wpływać negatywnie na pamięć roboczą. Po przedstawieniu 6 kostek o różnych kolorach i jednosekundowej przerwie uczestnicy musieli dopasować barwy do odpowiednich kostek. Ci, którzy nie zażyli marihuany, poradzili sobie z tym zadaniem lepiej, niż grupa po spożyciu THC.

Ciekawostką jest fakt, że uczestnicy, którzy otrzymali dawkę zmniejszoną o połowę (7,5 mg), nie zaznali negatywnego działania, które wpłynęłoby na procesy poznawcze.

Stwierdzono, że THC może znacznie wpływać na koncentrację, skupienie i rozkojarzenie. Nie da się więc ukryć, że doraźnie THC oddziałuje na pamięć krótkotrwałą – kiedy trudno jest się skoncentrować na zadaniu i wykonywać je na właściwym poziomie, przechowywanie nowych informacji jest znacznie utrudnione.

Marihuana i pamięć długotrwała

W przypadku pamięci długotrwałej mamy do czynienia z magazynowaniem tzw. śladów pamięciowych, składających się na wspomnienia, umiejętności, czy ogólną wiedzę. Ciekawostką jest, że są one przechowywane w różnych rejonach kory mózgowej – w płacie ciemieniowym i czołowym. Z tego też powodu ten rodzaj pamięci jest bardziej odporny na wszelkie zakłócenia i patologie w porównaniu do pamięci krótkotrwałej.

Pamięć długotrwała to ogromny magazyn informacji. To taka nasza baza danych, w której skrywamy zdobytą wiedzę, przechowujemy wydarzenia z życia, wspomnienia i cenne informacje. Najlepiej zapamiętane przez nas wspomnienia to te, do których często wracamy.

Mimo że przeprowadzono dość sporo badań dotyczących pamięci roboczej, to brak dotąd wielu badań dotyczących wpływu marihuany na pamięć długotrwałą. Jeżeli zostały już przeprowadzone, to nie zauważono negatywnego wpływu.

Jak marihuana może wpływać na pamięć?

Skoro wyjaśniliśmy już sobie pokrótce, jak wygląda sprawa z pamięcią i jej rodzajami pora teraz odnieść się do kontekstu marihuany w roli potencjalnego niszczyciela. Jak wynika z dotychczas prowadzonych badań wpływ marihuany na pamięć, jest podyktowany wywoływaniem oddziaływania na hipokamp – czyli rejon mózgu, gdzie znajduje się wiele receptorów kannabinoidowych (CB1). 2 kannabinoidy występujące w konopiach w najwyższym stężeniu – THC oraz CBD mogą jednak wpływać na hipokamp w różny sposób.

Składnikiem, który odpowiada za tymczasowe upośledzenie pamięci krótkotrwałej, zdolność koncentracji, uczenia się i umiejętności przypominania sobie informacji jest THC. Dzieje się tak dlatego, że ma silne powinowactwo do receptorów CB1 i wiąże się z nimi w hipokampie.

Drugi kannabinoid występujący w największym stężeniu w konopiach – CBD zdaje się mieć zgoła inny wpływ na pamięć w porównaniu do swojego brata. Niestety następstwa działania CBD odnośnie do mózgu nie są jeszcze jasne i w pełni zbadane, jednak są przesłanki, iż zwiększa przepływ krwi do hipokampa, co może skutkować lepszą wydajnością pamięci.

Następstwem tego może być oczywiście pomoc w leczeniu osób z takimi dolegliwościami, jak choroba Alzheimera, w której właśnie dochodzi do zaburzenia kontrolowania przepływu krwi w tym rejonie.

Fałszywe wspomnienia po marihuanie?

Ciekawego odkrycia dokonali naukowcy z Uniwersytetu w Maastricht. Uczestnicy eksperymentu zostali poddani testom zaraz po spożyciu marihuany medycznej oraz tydzień później. Jedno z zadań polegało na powtórzeniu słów powiązanych ze sobą tematycznie. Jak się okazało, osoby, które były pod wpływem działania THC podawali słowa, których nie było częściej niż grupa kontrolna. W innych zadaniach osoby te miały skłonność do tworzenia wyimaginowanych wspomnień. Serię testów powtórzono tydzień później i podczas ich trwania nie zaobserwowano różnicy między dwoma grupami.

Dlaczego marihuana nie może uszkadzać pamięci?

Jeżeli trochę bliżej przyjrzymy się głównym związkom występującym w konopiach indyjskich, możemy dojść do ciekawego wniosku. Najpierw zadajmy sobie pytanie. Jakie oddziaływanie ma THC, CBD i terepeny na organizm człowieka? Jest to m.in.:

• Działanie antyoksydacyjne;
• Przeciwzapalne;
• Neuroprotekcyjne.
• Tutaj już powinna nam zapalić się lampka nad głową.

Wszystko z pewnością rozjaśni się jeszcze bardziej, gdy dodamy do tego, że THC i CBD biorą udział w procesie neurogenezy, czyli formowaniu nowych połączeń nerwowych w mózgu.

BINGO.

Skoro główne związki marihuany chronią neurony przed degeneracją, mózg przed stresem oksydacyjnym i dodatkowo wpływa na redukowanie stanów zapalnych i do tego wszystkiego tworzą nowe połączenia nerwowe… To, w jaki sposób ma to wpływać na niszczenie mózgu?

Jest jeden haczyk.

Mianowicie jest nim korzystanie jedynie z czystych konopi indyjskich. Bez metali ciężkich, pestycydów, chemicznych domieszek itd. Tylko wtedy możemy mieć przeczucie graniczące z pewnością, że konopie nie uszkodzą mózgu i nie wpłyną negatywnie na pamięć i procesy poznawcze.

Wpływ marihuany na pamięć – od czego zależy?

Wpływ marihuany na pamięć zależy od kilku czynników. Jest to:

• Ogólny stan zdrowia;
• Wiek;
• Deficyt endokannabinoidów w organizmie
• Wzorca korzystania z marihuany;
• Występowanie innych substancji psychoaktywnych.

Oceniając bezpośrednie efekty zioła, warto więc wziąć pod uwagę czynniki zakłócające, takie jak tytoń, który często towarzyszy marihuanie oraz alkohol. Nie da się nie zauważyć tego, że tam, gdzie występują największe ośrodki odpowiadające za funkcje poznawcze (hipokamp, nowa kora, ciało migdałowate) znajdują się znaczne skupiska receptorów CB1, na które THC bezpośrednio oddziałuje.

Jeżeli dojdzie do regularnego i do tego nadmiernego spożywania marihuany, może dojść do zmiany objętości i funkcjonowania tych właśnie obszarów. To w konsekwencji może zakłócić prawidłowe funkcjonowanie pamięci.

Jaki jest długotrwały wpływ regularnego korzystania z marihuany na pamięć?

W tym momencie musimy zasmucić zagorzałych przeciwników marihuany i uspokoić regularnych, ale umiarkowanych użytkowników. Opinie, jakoby konopie robiły wodę z mózgu, pozostawiały w nim dziury niczym w serze szwajcarskim, można włożyć w zasadzie między bajki. Przynajmniej na ten moment nie ma badań, które jednoznacznie wskazywałyby takie zjawisko, a wręcz przeciwnie.

W samej marihuanie (oczywiście o ile jest czysta i sprawdzona) nie ma związków, które są w stanie trwałe uszkodzić mózg.

Nie negatywny, a… pozytywny wpływ marihuany na pamięć?

Możemy nawet odbić piłeczkę i wskazać dobroczynny wpływ konopi na mózg. Np. CBD może pomagać w redukcji nawracających i traumatycznych wspomnień. Dzięki czemu pacjenci z PTSD mogą odczuwać ulgę, po spożyciu marihuany.

Oprócz tego już w 2014 r przeprowadzono ciekawe badanie, które miało na celu sprawdzenie wpływu syntetycznego kannabinoidu na koszmary senne żołnierzy wynikających z zespołu stresu pourazowego. Jak się okazało, w niewielkiej grupie testowanych wystąpiła znaczna i obiecująca poprawa, mimo braku efektów tradycyjnego leczenia. Link do badania: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25467221/

Istnieją także przesłanki, jakoby THC miało pozytywny wpływ na starzejący się mózg. Niskie dawki tego kannabinodiu podawane starzejącym się myszom, zmniejszały zaburzenia poznawcze, które występują naturalnie z wiekiem. Jest to ważny impuls, który miejmy nadzieje, przyczyni się do startu badań w leczeniu schorzeń takich jak choroba Alzheimera.

Marihuana a pamięć

To, co z przekonaniem możemy powiedzieć na ten moment, jest to, że marihuana ma bardzo złożony wpływ na pamięć.

To, jak w danym przypadku nasz organizm na nią zareaguje, jest zależne od wielu czynników, poczynając od dawki, przez odmiany konopi, po predyspozycje genetyczne, stopień tolerancji i wiek.

Na chwilę obecną wiemy, że nie można jednoznacznie stwierdzić, jak długotrwałe spożywanie marihuany wpływa na pamięć krótkotrwałą i długotrwałą.

Wiemy jedynie, że istnieją przesłanki wiążące się z racjonalnym podejściem do stosowania konopi indyjskich.

Bibliografia:

1. Colizzi M., 2015, Functional Genetic Variation of the cannabinoid receptor I and cannabbis use interact on prefrontal connectivity and related working memory behawior, Neuropsychopharmacology (2015) 40, 640-649

Okładka artykułu: 

instagram.com/lkolesin/